Niestety, na razie nie w Polsce – więc to jeszcze nie gratka dla rodzimych spotterów, chyba że ktoś zdecydował się na wyprawę do Finlandii, by z bliska zobaczyć, jak myśliwce 5. generacji F-35A Lightning II wykonują efektowne starty i lądowania na zwykłej… autostradzie. To właśnie tam, w ramach ćwiczeń NATO i sił powietrznych państw nordyckich, testowano zdolności prowadzenia operacji lotniczych z wykorzystaniem drogowych odcinków lotniskowych.
W drugiej połowie maja w Finlandii i Szwecji odbyły się zaawansowane ćwiczenia lotnicze NATO, których celem było przetestowanie zdolności operacyjnych sił powietrznych w warunkach ograniczonego dostępu do tradycyjnych lotnisk. W centrum tych manewrów znalazła się koncepcja Agile Combat Employment (ACE) – elastycznego rozmieszczania sił bojowych, mającego na celu zwiększenie odporności operacyjnej oraz możliwości szybkiego reagowania w środowisku zagrożonym.
W Finlandii, w dniach 26–30 maja, odbywa się kolejna edycja krajowego ćwiczenia operacyjnego JPH (Ilmavoimien JPH-harjoitus), w którym udział wzięło ponad 20 samolotów sojuszniczych oraz niemal 2 tysiące osób – w tym żołnierze zawodowi, rezerwiści i poborowi. Po raz pierwszy w historii ćwiczenie JPH zostało rozszerzone o epizod z użyciem odcinka autostrady.
Na fragment trasy europejskiej E75 w okolicach bazy lotniczej Tikkakoski w Jyväskylä przebazowano myśliwce F/A-18 Hornet oraz samoloty szkolno-bojowe Hawk. Do ćwiczeń dołączyły także F-35A Lightning II z Holenderskich Sił Powietrznych, które wykonywały starty i lądowania typu „touch-and-go” na odcinku drogi, ćwicząc rozproszone operacje lotnicze w warunkach polowych.
#NATO Allies showcase Agile Combat Employment in 🇫🇮 Baana highway exercises
— NATO Air Command (@NATO_AIRCOM) May 28, 2025
🇳🇱 F-35 joined the exercise for the first time, integrating with 🇫🇮 F/A-18 Hornets
Read more: https://t.co/fHr3db5joH pic.twitter.com/iopJrckTMk
Wspólne działania F-35 i fińskich Hornetów były okazją do doskonalenia interoperacyjności myśliwców czwartej i piątej generacji w ramach NATO. Ćwiczenia wpisują się w fińską koncepcję walki mobilnej, która zakłada możliwość operowania lotnictwa z odległych, improwizowanych lądowisk w razie utraty konwencjonalnych pasów startowych.
"Gotowość do działania z rozproszonej sieci baz jest integralną częścią naszej doktryny walki mobilnej. Operowanie z autostrad to standardowy element szkolenia każdego fińskiego pilota myśliwskiego" – podkreśla płk Tomi Böhm, zastępca szefa sztabu Fińskich Sił Powietrznych.
W tym samym czasie Szwecja przeprowadziła podobne ćwiczenia z użyciem samolotów C-130 Hercules należących do szwedzkich, norweskich oraz francusko-niemieckiej jednostki BATS (Binational Air Transport Squadron). Załogi trenowały krótkie starty i lądowania na zamkniętych drogach publicznych, doskonaląc zdolności operacyjne z tymczasowych, trudnych technicznie lądowisk.
Ćwiczenia w Finlandii i Szwecji stanowią istotny element wdrażania koncepcji Agile Combat Employment w praktyce. ACE zakłada szybkie przemieszczenie i rozproszenie sił powietrznych w nieoczekiwanych lokalizacjach, utrudniając potencjalnym przeciwnikom namierzenie i neutralizację jednostek NATO. Dzięki temu zwiększa się zarówno odporność na uderzenia, jak i możliwości operacyjne sojuszu.
Źródło informacji: NATO Air Command / redag. Aviation24.pl
