ETOPS (Extended-range Twin-engine Operational Performance Standards) to standardy operacyjne dotyczące dalekodystansowych lotów dwusilnikowych samolotów. Jest to regulacja stosowana przez Międzynarodową Organizację Lotnictwa Cywilnego (ICAO) i różne organy regulacyjne w celu zapewnienia bezpiecznego prowadzenia lotów przez samoloty dwusilnikowe na trasach, które są dalekie od potencjalnych lotnisk awaryjnych.
Głównym celem ETOPS jest zapewnienie, że samoloty dwusilnikowe są w stanie bezpiecznie pokonać długie trasy, które znajdują się poza zasięgiem lotnisk awaryjnych. Standardy ETOPS określają minimalne wymagania dotyczące niezawodności i wydajności systemów samolotu, które muszą być spełnione, aby uzyskać certyfikat ETOPS.
ETOPS w praktyce na czym polega?
Zastosowanie standardów ETOPS umożliwia liniom lotniczym operowanie samolotami minimum dwusilnikowymi na trasach długodystansowych, takich jak loty nad oceanami czy odległe obszary, z zachowaniem standardu, że samolot jest w stanie dotrzeć do najbliższego lotniska awaryjnego w przypadku jakiejkolwiek awarii jednego z silników. Standard ETOPS określa maksymalny czas, jaki samolot może pozostać z dala od lotniska awaryjnego. Dla przykładu ETOPS-180 oznacza, że samolot może operować na trasach, które są oddalone maksymalnie o 180 minut od najbliższego lotniska.
ETOPS jest ważnym czynnikiem, który umożliwił rozwój lotów dalekodystansowych obsługiwanych przez samoloty dwusilnikowe, takie jak np. Boeing 777 czy Airbus A350.
Certyfikacja ETOPS zależy od kilku czynników:
- niezawodności samolotu,
- niezawodności silników,
- spełnienia dodatkowych wymogów obsługowych,
- przygotowania procedur planowania i wykonywania lotów,
- określenia obszarów i tras przewidywanych operacji,
- szkoleń personelu.
Stąd (choć może to dziwić na pierwszy rzut oka) różne zakresy ETOPS dla samolotów tego samego typu posiadanych przez różnych operatorów. Jedne z linii lotniczych latających nad Pacyfikiem certyfikowały swoje 737 do 120 minutowego ETOPS. W tamtych warunkach wysiłek niezbędny, na europejskich trasach 737 zupełnie niepotrzebny.
Rekordy ETOPS
Rekordzistą pod względem zakresu ETOPS był do niedawna Boeing 777 pierwszy z zakresem 180-ciu minut. Od tego czasu Airbus A330 uzyskał (jako pierwszy) certyfikację do 240 minut. Kilka lat temu Boeing 787 uzyskał certyfikację do 330 minut co otwiera przed Dreamlinerami takie trasy jak choćby połączenie wybranych miast z Australii z RPA w Afryce. Zakres zależy jednak od kilku czynników i zarówno w Airbusie jak i Boeingu te możliwości zależą od opcji, którą się wykupi u producenta i od spełnienia określonych warunków przez operatora.
A330 jako pierwszy uzyskał certyfikację ETOPS 240 minut. for. materiały Airbus
Tu jednak trzeba podkreślić, że certyfikacja samolotu do określonego zakresu ETOPS nie oznacza automatycznie certyfikacji linii lotniczej.
Rekordy ETOPS
A350XWB był pierwszym samolotem, który otrzymał obecną maksymalną ocenę ETOPS 370. Był to pierwszy samolot, który otrzymał ocenę wyższą niż 180 minut przed wejściem do służby.
Jedynym obszarem wciąż niedostępnym dla ETOPS-370 jest część Antarktydy. Jednak ze względu na położenie geograficzne Ziemi i położenie głównych miast zapotrzebowanie na loty komercyjne nad Antarktydą jest bardzo małe.
Warto jednak zwrócić uwagę, że konkretne wartości ETOPS mogą się różnić w zależności od konfiguracji samolotu, linii lotniczej, regulacji danego kraju oraz innych czynników. Scenariusze ETOPS muszą być okresowo dołączane do powtarzalnych treningów na symulatorze.
A350XWB jako pierwszy otrzymał maksymalny ETOPS 370 minut. Fot. materiały Airbus
Samoloty turbośmigłowe czy obowiązuje ETOPS?
ETOPS dla samolotów turbośmigłowych różni się od ETOPS dla samolotów dwusilnikowych. W przypadku turbośmigłowych samolotów pasażerskich, stosuje się termin EDTO (Extended Diversion Time Operations), który odnosi się do zdolności samolotu do operowania na trasach dalekich od lotnisk awaryjnych w przypadku awarii jednego z silników.
W przeciwieństwie do samolotów odrzutowych, dla których istnieje ustalony czas ETOPS, dla samolotów turbośmigłowych nie ma jednoznacznie określonego standardu EDTO. W przypadku turbośmigłowych samolotów pasażerskich, takich jak ATR-72 czy Bombardier Q400, zastosowanie zasad EDTO zależy od regulacji konkretnej linii lotniczej oraz organów regulacyjnych w danym kraju. Zgodnie z informacją na stronie ATR model samolotu ATR 72-600 otrzymał już 10 lat temu zdolność do certyfikacji ETOPS 120.
ATR 72-600 posiada zdolność operacyjną do wykonywania lotów w standardzie ETOPS 120. Fot. ATR
Przyjęte zasady EDTO dla samolotów turbośmigłowych zazwyczaj uwzględniają takie czynniki jak możliwość kontynuowania lotu na jednym silniku, minimalny czas, jaki samolot powinien pozostać w zasięgu lotnisk awaryjnych oraz analizę niezawodności i wydajności systemów samolotu.
Jak widać ETOPS to ciekawe zagadnienie. Pozyskanie certyfikatu ETOPS zapewnia przewoźnikom lotniczym możliwość wykonywania bardziej ekonomicznych lotów na większe odległości (dzięki realizacji krótszych tras), usprawniając przede wszystkim ruch transoceaniczny. Ma to niebagatelne znaczenie w kwestii utrzymania konkurencyjnych cen biletów, a przede wszystkim dla zwiększania bezpieczeństwa podczas podróży.
Autor publikacji: Magdalena Nowak dla Aviation24.pl
