Prywatne odrzutowce mogą być uosobieniem luksusu i ekskluzywności, ale nie trzeba być multimilionerem, aby latać prywatnie. Kluczem jest wiedza, który samolot będzie najlepiej odpowiadać potrzebom klienta lub firmy czarterującej, tak aby był on jednocześnie wygodny i opłacalny.
Obecnie na rynku dostępnych jest co najmniej kilkadziesiąt modeli prywatnych odrzutowców biznesowych. Produkują je zarówno duzi gracze rynkowi jak również istnieją firmy, które specjalizują się tylko w małych samolotach odrzutowych skutecznie zagospodarowując dostępne nisze rynkowe. Zawężenie wyboru dotyczącego zakupów floty może być zatem niebywale trudnym zadaniem nawet dla profesjonalnej firmy oferującej loty czarterowe.
Jak odpowiednio wybrać prywatny odrzutowiec?
Jednym ze sposobów usprawnienia procesu pozyskiwania prywatnego odrzutowca jest odpowiedź na poniższe podstawowe pytania odnośnie jego docelowego użytkowania. Na te pytania powinien sobie odpowiedzieć zarówno właściciel firmy czarterującej prywatne odrzutowce jak również klient, który potrzebuje taki samolot wynająć.
Kryteria wyboru prywatnego odrzutowca
1. Jak duża liczba osób będzie nim podróżować?
2. Jakie odległości powinien móc pokonać bez śródlądowania?
3. Z jakich wielkościowo lotnisk samolot ma korzystać?
4. Jak szybko pasażer chce się dostać do miejsca docelowego?
5. Co będzie robił pasażer podczas lotu?
Jak wiadomo nie każdy prywatny samolot jest w stanie zaoferować ten sam standard. Niektóre samoloty są zbyt małe, aby mieć na pokładzie toaletę lub prywatne sypialnie oraz aby pomieścić stewardessę. Niektóre odrzutowce są z kolei zbyt duże, aby lądować na niektórych pasach startowych lub na mniejszych lotniskach, a ich czarter na szybki przelot do miasta lub lot krótkodystansowy kosztuje znacząco za dużo. Nie byłoby racjonalne aby wynająć 12-miejscowy ciężki odrzutowiec, taki jak na przykład Bombardier Challenger 605, dla kilku osób, aby odbyć krótką, dwugodzinną podróż. Po pierwsze, wygodny transport do miejsca docelowego kosztowałby znacznie więcej niż powinien, po drugie pasażerowie nie mieliby czasu na korzystanie ze wszystkich luksusów i udogodnień, jakie ma do zaoferowania taki prywatny odrzutowiec. Zamiast tego lepiej byłoby wyczarterować bardzo lekki odrzutowiec, taki jak Cessna Citation Mustang, który bardziej nadaje się do lotów na krótkich dystansach i byłby bardziej opłacalny, a jednocześnie zapewniałby komfort podróży. Kluczem do czarteru prywatnego odrzutowca i robienia tego dobrze jest wiedza, jaki typ prywatnego odrzutowca najlepiej pasuje do organizacji lotu klienta i jego potrzeb.
Klasyfikacja prywatnych odrzutowców
Prywatne odrzutowce można podzielić na 6 podstawowych kategorii: bardzo lekkie odrzutowce, lekkie odrzutowce, odrzutowce średniej wielkości, odrzutowce super-średniej wielkości, ciężkie/duże odrzutowce, odrzutowce o bardzo dużym zasięgu. Kategorie te są określane na podstawie liczby pasażerów, zasięgu i wielkości samolotu.
| Typ | Liczba pasażerów | Zasięg | Masa startowa | Przykład modelu |
| Very light private jets | 4-6 | 2600 km | 2,5-4,5 tony | HA-420 Honda jet, 4-6 pasażerów, MTOW 4,1 tony, zasięg 2593 km |
| Light jets | 6-7 | 3600 km | 5-9 ton | Cessna Citation M2, 7 pasażerów, MTOW między 5-6 ton, zasięg 2851 km |
| Mid-size jets | 8-9 | 5900 km | 9-16 ton | Embraer Legacy 450, , 8-9 pasażerów w zależności od konfiguracji kabiny, MTOW 16 ton zasięg 5300 km |
| Super mid-size jets | 10-12 | 6500 km | 18 ton | Cessna Citation longitude, 10-12 pasażerów, MTOW 17,9 tony, zasięg 6400 km |
| Large jets | 13-14 | 11000 km | Bez zakresu | Dessault Falcon 900B, 14 pasażerów, MTOW 20 ton, zasięg 8354 km |
| Ultra long range jets | 13-19 | Ponad 11 000 km | Bez zakresu | Gulfstream 650ER, maks.19 pasażerów MTOW 47 ton, zasięg 13890 km, |
Klasyfikacja prywatnych odrzutowców. Opracowanie własne na bazie materiałów Estońskiej Akademii Lotniczej.
Very light private jets/Bardzo lekkie odrzutowce
Pierwsze to bardzo lekkie odrzutowce (VLJ), które są stosunkowo nową opcją w lotnictwie prywatnym. Oferują przede wszystkim alternatywę dla samolotów tłokowych i turbośmigłowych. Są one ostatnio coraz bardziej popularne na krótkich trasach zapewniając przy tym komfort pasażerom.
VLJ są tańsze w eksploatacji i utrzymaniu niż ich standardowe lekkie odpowiedniki i chociaż nie są w stanie poradzić sobie z zasięgiem oferowanym przez lekkie odrzutowce, czasami mogą dorównać im prędkością z dodatkową korzyścią w postaci możliwości lądowania na krótkich pasach startowych. Kategoria bardzo lekka to połączenie opłacalności i wydajności samolotu turbośmigłowego z udogodnieniami i standardami osiągów lekkiego odrzutowca chociaż mniejszy rozmiar VLJ oznacza, że pasażer nie będzie mieć dostępu do niektórych udogodnień.
Embraer Phenom 100EV najmniejszy private jet w portfolio Embraera. Fot. Materiały prasowe Embraer
Niektóre odrzutowce z bardzo lekkiej kategorii, takie jak Embraer Phenom 100EV, który może przewozić czterech pasażerów i osiąga prędkość przelotową 752 km na godzinę, będą wyposażone w toaletę. Z kolei choćby samolot Eclipse 550, który również może pomieścić czterech pasażerów i osiąga prędkość maksymalną do 695 km na godzinę, już nie. Ponadto żaden z tych odrzutowców nie jest w stanie pomieścić stewardessy. Główną zaletą klasy bardzo lekkich odrzutowców jest natomiast to, że zapewniają one loty do obszarów ignorowanych przez większość komercyjnych linii lotniczych ( możliwość lądowania na krótkich pasach startowych) i pokonują odległości do 2500 km, mając na pokładzie kilku pasażerów i umiarkowaną ilość bagażu.
Light jets/Lekkie odrzutowce
Nieco większe samoloty należą do kategorii light jets. Chociaż większość lekkich odrzutowców nie będzie w stanie pomieścić stewardessy, zazwyczaj będą one w stanie zabrać na pokład 6-7 pasażerów, a większość będzie wyposażona w toaletę. Pomimo swoich rozmiarów, lekkie odrzutowce mogą zazwyczaj pokonywać odległości do 3600 km, a niektóre osiągają prędkość przelotową nawet 900 km na godzinę. Tak jest w przypadku Pilatusa PC-24, o zasięgu 3300 km, przewożącym do sześciu pasażerów w absolutnym komforcie. Cessna Citation II to kolejny popularny lekki odrzutowiec, który może przewozić do ośmiu pasażerów z zasięgiem do 3600 km i prędkością przelotową do 833 km na godzinę.
Pilatus PC-24 szwajcarski lekki odrzutowiec dyspozycyjny. Fot. Materiały prasowe Pilatus.
Podczas gdy lekkie odrzutowce mają imponujące liczby jak na swój rozmiar, istnieje inna podklasa lekkich jetów, która jeszcze bardziej przesuwa te liczby super light jets. Superlekki odrzutowiec jest po prostu krokiem naprzód w stosunku do lekkiego odrzutowca pod względem zasięgu, wielkości i komfortu. Jednym z najpopularniejszych odrzutowców w podkategorii superlekkich jest wielokrotnie nagradzany Embraer Phenom 300, który może przewozić do ośmiu pasażerów w najbardziej przestronnej kabinie, jaką można znaleźć w lekkim odrzutowcu, z największą przestrzenią bagażową w swojej klasie. Phenom 300 może zabrać pasażerów nieco ponad 3600 km z prędkością przelotową ponad 900 km na godzinę. Jeśli podróżowanie wymaga nieco większej odległości do przemierzenia np. z Warszawy na Bliski Wschód wtedy sprawdzi się superlekki odrzutowiec o jeszcze większym zasięgu. Świetnym przykładem jest marka Gulfstream, np. model G100, który może z łatwością realizować przeloty o długości do 5400 km, z prędkością przelotową 852 km na godzinę. Nie jest to być może najnowszy model w portfolio firmy Gulfstream, ale wiele modeli posiada nowo wyposażone wnętrza, co czyni ten samolot doskonałym i opłacalnym wyborem dla wielu potrzeb czarterowych.
Mid size jets /Odrzutowce średniej wielkości
Jeśli lekki samolot nie zabierze Cię wystarczająco daleko lub nie jest wystarczająco duży, aby pomieścić Ciebie i wszystkich Twoich współpracowników, lub jeśli Twój klient poszukuje bardziej luksusowego, ale wciąż dobrze dopasowanego do jego potrzeb połączenia komfortu i wartości, to być może będziesz musiał wyczarterować odrzutowiec średniej wielkości.
Mid size jet - Embraer Legacy 450 widziany z przodu. Fot. materiały prasowe Embraer
Odrzutowce średniej wielkości mają duże możliwości pod względem zasięgu, prędkości i komfortu, co czyni je idealnymi zarówno do lotów krótko-, jak i długodystansowych. Samoloty klasy średniej oferują większy komfort i udogodnienia niż lekkie, a nawet superlekkie odrzutowce, takie jak obszerne przedziały bagażowe, rozkładane kanapy, toaleta na pokładzie, przestronne wnętrza kabin. Na przykład Hawker Beechcraft posiada przestronną kabinę, która może pomieścić 8-9 pasażerów, gwarantując podróż w najwyższym standardzie komfortu, i jest wyposażona również we frontową kuchnię, by zapewnić doskonale przyrządzone posiłki. Model 900XP może pokonywać odległości do 6287 km przy prędkości przelotowej około 863 km na godzinę.
Jeśli istnieje potrzeba naprawdę dużego zasięgu od odrzutowca średniej wielkości, a także luksusu i wyjątkowego komfortu można wybrać np. model Cessny - Cessnę Citation Excel. Jeden z najpopularniejszych odrzutowców średniej wielkości na świecie, wyprodukowany w ponad 1000-cu sztuk model Excel ma układ siedzeń dla maksymalnie 11 pasażerów, może latać z prędkością przelotową około 783 km na godzinę.
Super-mid-size jets / Odrzutowce super-średniej wielkości
Odrzutowce nazywane super-średniej wielkości mają wiele cech wspólnych z większymi, ciężkimi jet-ami. Charakteryzują się doskonałym zasięgiem, rozmiarem i kilkoma dodatkowymi funkcjami w porównaniu z większością standardowych odrzutowców średniej wielkości, ale są mniej więcej tak samo opłacalne. Funkcje, które zostały uwzględnione w ramach modernizacji standardowego odrzutowca średniej wielkości, to Wi-Fi na pokładzie, bardziej przestronna kabina i ulepszona awionika, zapewniająca ogółem cichszy i bardziej komfortowy lot.
Cessna Citation X. fot. Tomas Del Coro, na licencji CC BY-SA 2.0
Cessna Citation X to najszybszy w pełni certyfikowany samolot cywilny na niebie, z prędkością przelotową tuż poniżej bariery dźwięku na poziomie 0,92 Macha. Jest to jedna z najpopularniejszych opcji czarteru w kategorii super-średniej wielkości. Kabina może pomieścić do ośmiu pasażerów w pełnym komforcie i ma gustowny wystrój wnętrza. Ten średniej wielkości odrzutowiec może zabrać pasażerów bez międzylądowania na trasie np. Warszawa-Bombaj zapewniając znaczącą wygodę podróżowania dla wymagających klientów biznesowych.
Large jets/Duże odrzutowce
Dochodzimy teraz do najwyższego poziomu czarteru prywatnego odrzutowca. Duże prywatne odrzutowce są niezwykle luksusowe z mnóstwem miejsca dla pasażerów i bagażu. Jesteśmy również bliżej tego, czego podróżni zwykle oczekują od prywatnego lotu, oferując udogodnienia, takie jak duże wygodne fotele, zamknięte łazienki, rozkładane łóżka, najwyższej jakości zaplecze rozrywkowe, telefon, Wi-Fi . Klient ma również możliwość zatrudnienia stewardessy lub dwóch do pomocy w cateringu.
Duże odrzutowce należą do kategorii prywatnych samolotów typu "king-size" i mogą podróżować znacznie dalej niż większość odrzutowców średniej wielkości, a jednocześnie mogą pomieścić o wiele więcej pasażerów. Niektóre ciężkie odrzutowce, takie jak Bombardier Global 5000, mogą poświęcić trochę zasięgu, aby zwiększyć komfort i jakość lotu. Global 5000 może przewozić do 16 pasażerów i pokonywać odległości do 9900 km przy prędkości przelotowej około 954 km na godzinę, czyli tylko nieznacznie powyżej zasięgu i prędkości odrzutowca średniej wielkości. Nadrabia to jednak jednym z najwyższych przekrojów w kategorii ciężkich odrzutowców i niezwykle cichą kabiną, która zapewnia pasażerom wyjątkowy komfort.
Bombardier Global 5000 to znany od wielu lat model Bombardiera. Fot. Materiały prasowe Bombardier.
Ultra long range jets/ Odrzutowce o ultra- długim zasięgu
Ultra long range jets to duże odrzutowce o bardzo dużym zasięgu. Jednym z odrzutowców, który pozwala latać daleko i szybko, jest elegancki i luksusowy Gulfstream 650ER. Zdolny przewieźć do 19-stu pasażerów w absolutnym komforcie i stylu oraz przebyć aż 13890 km z prędkością przelotową do 956 km na godzinę. Zatem lot na trasie Warszawa- Los Angeles bez międzylądowania nie stanowi dla niego problemu. Gulfstream 650ER spełnia najwyższe standardy dotyczące przestrzeni i komfortu oraz awioniki, oferuje dogodne opcje i układy wnętrz, a także wszystkie udogodnienia, których podróżni oczekują od prywatnego lotu w tym trzystrefową kabinę do pracy, spożywania posiłków i rozrywki.
Gulfstream 650ER posiada imponujący zasięg 13890 km. Fot. Materiały prasowe Gulfstream.
Małe jest piękne czyli najmniejsze prywatne odrzutowce na świecie
Najmniejszy prywatny samolot na świecie i jedyny certyfikowany jednosilnikowy samolot odrzutowy dostępny obecnie na rynku to z kolei Cirrus Vision SF50. Ten samolot jest prawdopodobnie najlepszą definicją bardzo lekkiego statku powietrznego. Cirrus Vision jest ewolucją najlepiej sprzedającego się samolotu tłokowego Cirrus SR-22 i oferuje swoim klientom możliwość wejścia w świat silników odrzutowych. Samolot Vision ma około 9 metrów długości, rozpiętość skrzydeł zaledwie 11,73 metra i może przewozić komfortowo pięciu pasażerów(producent podaje na stronie również możliwość wyposażenia w dodatkowe 2 siedzenia). Ten samolot jest w rzeczywistości tak mały, że posiada również spadochronowy system ratunkowy CAPS® jedyny na świecie certyfikowany przez FAA.
Flaris LAR 01 to polski bardzo lekki odrzutowiec dyspozycyjny. Fot. Materiały prasowe firmy Metal Master.
Jeśli chodzi o polski wątek w produkcji private jets, w Polsce gotowy jest obecnie nowy model: Flaris LAR 01. Mierzący zaledwie 8,32 metra długości i rozpiętość skrzydeł 8,68 metra, LAR 01 będzie mógł wyprzedzić w rankingu Cirrus Vision jako najmniejszy samolot na świecie, gdy wejdzie do służby po uzyskaniu certyfikacji w ULC. Producent Flarisa wskazuje na swojej stronie zasięg maksymalny samolotu na poziomie 3200 km, co oznacza praktycznie całą Europę w jego zasięgu.
Jak będzie wyglądać przyszłość prywatnych odrzutowców?
Nie ulega wątpliwości, że rynek prywatnych odrzutowców jest coraz bardziej perspektywiczny, producenci małych samolotów odrzutowych prześcigają się w coraz ciekawszych udogodnieniach i rozwiązaniach zarówno w sferze komfortu pasażerów, jak i bezpieczeństwa. Przyszłość z pewnością należy do wizjonerów lotnictwa produkujących małe odrzutowce dyspozycyjne takich jak Gulfstream, Dessault, Bombardier, Textron (Cessna) i Honda Jet. Z chęcią zobaczymy czym nas jeszcze mogą zaskoczyć.
Autor publikacji: Magdalena Nowak dla Aviation24.pl
